Hoe is een goede foto van een slechte te onderscheiden? Waar let je op als je op pad gaat om monumenten te fotograferen? Lees hier de tips van voormalig juryvoorzitter Arjan den Boer.
Tips van voormalig jurylid Arjan den Boer
Ga je erop uit om monumenten te fotograferen? Schenk dan ook aandacht aan de ornamenten. Deze kunnen zich zowel buiten als binnen bevinden. voormalig juryvoorzitter Arjan den Boer geeft 10 voorbeelden van onderdelen van gebouwen en tips om deze te fotograferen.
1. Reliëfs en gevelstenen
Veel historische panden zijn voorzien van reliëfs met symbolische voorstellingen, gerelateerd aan de functie van het gebouw, of puur ter decoratie. Deze bevinden zich niet altijd op de begane grond; kijk dus goed omhoog, ook in drukke winkelstraten! Om hiervan goede foto's te maken moet je afstand nemen en een telelens gebruiken, anders komen de reliefs te klein of vervormd in beeld. Zeker als de reliëfs letters hebben (gevelstenen) is het goed om strijklicht te gebruiken om ze beter leesbaar te krijgen. Zoek het juiste moment van de dag of neem de foto niet recht van voren.
Reliëf van een lam door Albert Termote, Arjandb, CC BY-SA 3.0
2. Beelden
Op gevelconsoles en op balustrades of daklijsten zijn vaak personificaties te vinden, gebaseerd op de Griekse of Romeinse oudheid. Een bekend voorbeeld is Vrouwe Justitia aan rechtbanken, maar ook verbeeldingen van Handel en Nijverheid zijn veel voorkomend. Opvallend vaak zijn de personificaties vrouwen met blote borsten. Het is lastig deze beelden goed te fotograferen omdat ze hoog aan de gevel zitten. Neem afstand en gebruik een telelens. Als het niet lukt om op gelijke hoogte te fotograferen neem de foto dan vanaf de zijkant en zoom in op het gezicht.
Gevelbeeld Nijverheid, Arjandb, CC BY-SA 3.0
3. Tegeltableaus
Tegeltableaus kunnen puur decoratief bedoeld zijn, zoals de gekrulde bloemen boven ramen aan Jugendstil-panden, maar bevatten soms ook tekst en afbeeldingen die reclame maken voor de (ooit) in het pand gevestigde winkel. Beide soorten zijn fotogeniek. Voor tegeltableaus en andere onderwerpen met veel rechte lijnen geldt: neem de foto zo recht mogelijk van voren of als dat niet lukt dan juist flink schuin; een beetje scheef is lelijk. En natuurlijk niet flitsen bij glanzende oppervlaktes.
Station Haarlem: tegeltableau wachtkamer derde klasse, Arjandb, CC BY-SA 3.0
4. Bouwmateriaal
Aan monumenten zijn soms niet alleen de decoraties decoratief maar ook de gebruikte bouwmaterialen en hun bewerkingen. Maak eens een foto van heel dichtbij. Het spannendste is dit op een overgang tussen twee materialen, zoals natuursteen en baksteen of hout en staal. Probeer het vakmanschap van de smid, timmerman en steenhouwer in beeld te brengen.
Huizenblok Het Schip Amsterdam 07, Arjandb, CC BY-SA 3.0
5. Muurschilderingen
Muurschilderingen kunnen zowel buiten als binnen beeld bepalend zijn. Behalve als het om reclame ging wilde de opdrachtgever er zijn culturele status mee benadrukken. Klassieke technieken zoals fresco's en sgraffito werden in de wederopbouwperiode herontdekt, gecombineerd met eigentijdse motieven, en met de Staat als opdrachtgever in plaats van particulieren. Kijk dus ook eens aan of in een naoorlogs monument!
Fentener van Vlissingenhuis, Maliebaan 42, Arjandb, Utrecht, CC BY-SA 3.0
6. Glas-in-lood
Gebrandschilderd glas-in-lood is een dankbaar onderwerp vanwege de kleuren en fraaie voorstellingen. Je kunt deze eigenlijk alleen van binnenuit fotograferen. Vanwege het tegenlicht is het bijna onmogelijk om een raam in z'n context vast te leggen, beperk je daarom tot het raam of kies een detail. Veel glas-in-loodramen in bijvoorbeeld kerken bevatten historische of bijbelse voorstellingen die ook interessant zijn voor Wikipedia-artikelen over andere onderwerpen dan het gebouw zelf.
Villa Jongerius Utrecht, Arjandb, CC BY-SA 3.0
7. Meubilair
Als je de gelegenheid hebt om in historische interieurs (landhuizen, villa's, grachtenpanden) te kijken, en ook toestemming hebt om deze te fotograferen, maak daar dan gretig gebruik van. Een monument bestaat niet alleen uit een buitenkant, maar is vaak een Gesamtkunstwerk. Architecten als Cuypers en Berlage ontwierpen meestal ook het meubilair. Gek genoeg wordt een overzichtsfoto van een stoel of kast altijd een beetje saai, hoe mooi het meubel ook is. Maak dus detailfoto's of juist van een groepje meubels.
Interieur Kasteel Loenersloot 14, Arjandb, CC BY-SA 3.0
8. Wanddecoraties
Betengeling (wandbespanning), behang of wandtapijten zijn meestal decoratief bedoeld en daarom fotogeniek. Je kunt afstand nemen zodat de sfeer van de gehele ruimte zichtbaar wordt of juist een detail kiezen, waarmee je de nadruk legt op de artistieke waarde. Bij abstracte of repeterende motieven is een foto recht van voren genomen het mooist; bij figuratieve voorstellingen kun je een speelse, schuine uitsnede kiezen.
Landhuis Oud-Amelisweerd: detail Chinees behangsel, Arjandb, CC BY-SA 3.0
9. Beslag en smeedwerk
Vergeet in historische interieurs niet naar het deur- en raambeslag te kijken. Het is vaak sierlijk gekruld smeedwerk, vakkundig gemaakt met oog voor detail, in een stijl die kenmerkend is voor de bouwperiode — als het originele beslag nog aanwezig is natuurlijk.
HGB III De Inktpot Utrecht 10, Arjandb, CC BY-SA 3.0
10. Gebruiksvoorwerpen en huisraad
In historische interieurs zijn eigenlijk alle details interessant: niet alleen kunst en decoraties maar ook gebruiksvoorwerpen. Ze laten zien hoe het gebouw gebruikt werd en wat de smaak was van de bewoners/gebruikers. Kies onverwachte details of probeer een soort stilleven te componeren door je uitsnede.
Interieur Kasteel de Haar: Keuken, Arjandb, CC BY-SA 3.0
Geschreven door Arjan den Boer.
Arjan den Boer is specialist erfgoed en nieuwe media, publicist over monumenten en als oud WLM-deelnemer een echte ervaringsdeskundige.